۱۱ نشانه سطوح کم اکسیژن در خون از علائم درگیر شدن ریه در کرونا
کووید-۱۹ یک بیماری تنفسی است و می تواند موجب افت سطح اکسیژن خون شود. اگر ریه ها تحت تاثیر کروناویروس جدید قرار بگیرند، میزان اکسیژنی که فرد دریافت می کند می تواند کاهش یابد.
پالس اکسیمتر (Pulse Oximeter) یا اکسیژنسنج خون وسیلهای است که با کمک آن میتوان میزان درصد اشباع اکسیژن خون سرخرگ انسان را اندازهگیری کرد. مشابه تب سنج ها، پالس اکسیمتر ها نیز می توانند ابزاری مناسب جهت تشخیص ابتلا به ویروس کرونا باشند:
به دلیل امکان تشخیص ابتلا به ویروس کرونا از طریق بررسی کم شدن سطح اکسیژن خون، آگاهی از نشانه های هشداردهنده سطوح کم اکسیژن خون که به نام هیپوکسمی شناخته می شود، اهمیت دارد. در ادامه با برخی از مهم ترین آن نشانه ها بیشتر آشنا می شویم:
حس سرخوشی یا حتی توهم
زمانی که هیپوکسمی به هیپوکسی تبدیل می شود، ممکن است حس سرخوشی در فرد شکل بگیرد و می تواند شبیه مسمومیت به نظر برسد. ممکن است تغییراتی در ظاهر، رفتار، میزان و تداوم گفتار، خلق و خو یا حتی توهم و باورهای غیرعادی درباره زمان، مکان یا مردم در فرد شکل بگیرند. همچنین، قضاوت، حافظه و بینش فرد ممکن است مختل شوند.
رنگ آبی لب ها، لاله گوش و/یا بستر ناخن ها
این شرایط که به نام سیانوز شناخته می شود، نشانه ای از هیپوکسمی شدید است که نشان می دهد سلول های بدن به میزان کافی خون اکسیژندار دریافت نمی کنند. سیانوز باید بسیار جدی گرفته شود و فرد مراقبت های پزشکی فوری دریافت کند.
احساس سوزش
اگر هیپوکسمی مشکلی طولانی مدت باشد، بدن ممکن است بیش از حد گلبول های قرمز تولید کرده و این شرایط موجب افزایش غلظت خون و محدود شدن توانایی آن برای عبور از رگ های خونی کوچکتر شود. این ممکن است موجب بروز علائم اضافه از جمله احساس سوزش در اندام های انتهایی مانند بینی و انگشتان، زنگ زدن در گوش و خارش شود.
سردرد
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) با شرایطی به نام هیپوکسی مرتبط است که به واسطه کمبود اکسیژن در خون رخ می دهد. این شرایط بار کاری مضاعف بر قلب وارد می کند و موجب کندی عملکردهای بافتی می شود. همچنین، بیماری مزمن انسدادی ریه با هایپرکاپنی مرتبط است که به واسطه سطوح بیش از حد دی اکسید کربن در بدن رخ می دهد. سردردهای مرتبط با بیماری مزمن انسدادی ریه به واسطه کمبود اکسیژن در مغز در ترکیب با دی اکسید کربن بیش از حد شکل می گیرند. این سردردها بیشتر هنگام صبح پس از بیدار شدن از خواب به واسطه انباشت دی اکسید کربن در خون هنگام خواب رخ می دهند.
تنگی نفس
تنگی نفس یا دیسپنی یکی از شایعترین علائم هیپوکسمی است. افزون بر کمبود نفس، تنگی نفس ممکن است شامل احساس تنگی در قفسه سینه، تنفس سریع یا احساس ناتوانی در دریافت اکسیژن کافی باشد. جمع شدن لب ها به حالت غنچه یا سوزش سوراخ های بینی هنگام تنفس نیز ممکن است رخ دهند.
تنفس سریع
تاکیپنه اصطلاح پزشکی است که به تنفس سریع و کم عمق اشاره دارد. کمبود اکسیژن یا دی اکسید کربن بیش از حد در بدن از دلایل شایع این شرایط است. همچنین، برخی مشکلات سلامت می توانند موجب آن شوند. تاکیپنه یک بیماری نیست اما علامتی از تلاش بدن برای اصلاح مشکلی دیگر است.
بی قراری
نشانه های اولیه هیپوکسی شامل اضطراب، سردرگمی و بی قراری می شوند. اگر هیپوکسی درمان نشود، کم فشاری خون رخ خواهد داد. با تشدید هیپوکسی، علائم حیاتی بیمار، تحمل فعالیت و سطح هوشیاری وی کاهش خواهند یافت.
سرگیجه، سبکی سر و/یا غش
احساس سرگیجه یا سبکی سر و/یا غش یک نشانه شایع است که بدن اکسیژن مورد نیاز خود را به میزان کافی دریافت نمی کند. همچنین، ممکن است احساس شناوری یا نیاز مکرر به خمیازه کشیدن رخ دهند.
افزایش فشار خون و ضربان سریع قلب
هیپوکسی حاد برخی مکانیسم های خودمختار، بیشتر در دستگاه قلبیعروقی مانند افزایش ضربان قلب در حالت استراحت، فشار خون و در دستگاه تنفسی مانند پرفشاری خون ریوی و تنفس سریع را فعال می کند.
مشکلات بینایی
علائم کمبود اکسیژن در چشم ها شامل تاری دید، سوزش، آبریزش بیش از حد و احساس خراشیدگی، شبیه به وجود شن می شوند. موارد خفیف به طور معمول به تورم در لایه اپیتلیال قرنیه و تاری دید موقت منجر می شوند.
عدم هماهنگی و سردرگمی
علائم هیپوکسی خفیف شامل کم توجهی، قضاوت ضعیف، افت حافظه، و کاهش در هماهنگی حرکتی می شوند. سلول های مغزی به شدت نسبت به کمبود اکسیژن حساس هستند و طی پنج دقیقه پس از قطع اکسیژن مرگ آنها آغاز می شود.
در صورت مواجهه با سطوح کم اکسیژن خون چه کاری باید انجام دهید
اگر هر یک از علائم بالا را تجربه می کنید با پزشک خود تماس بگیرید. و اگر به کووید-۱۹ مبتلا شده و در خانه بستری هستید، به طور منظم سطوح اکسیژن خون را با یک دستگاه پالس اکسیمتر مثلا پالس اکسیمتر انگشتی برند LTM مدل PO-2 کنترل کنید.
راهنمای تشخیص و درمان سرپایی موارد مشکوک به ابتلا به COVID-19
1. آیا فرد یکی از علائم گلودرد، سرفه ی خشک یا لرز را، با یا بدون تب، دارد؟
فراوانی تظاهرات بالینی در بین ۴۵۵۹ موردی که ابتلایآنان به ویروس کورونای جدید به اثبات رسیده است، به شرح زیر است:
دوره ی نهفتگی بیماری ۱ تا ۱۴ روز است و تظاهرات بیماری، از جمله علائم تنفسی و تب، به صورت میانگین، ۵ تا ۶ روز پس از آلوده شدن به ویروس ظاهر می ¬شود. در ۸۰ درصد افرادی که ابتلای آنان به ویروس کورونای جدید به اثبات رسیده است، شدت بیماری خفیف تا متوسط است. این افراد ممکن است مبتلا به پنومونی باشند یا نباشند. در 8/ 13 درصد موارد، بیماری شدید است، و در 1/ 6 درصد موارد وضعیت بیمار وخیم است.
مادامی که تظاهرات بیماری شدید در فرد ظاهر نشده یا او در زمره ی افراد در معرض خطر ابت ال به بیماریِ شدید قرار نداشته باشد، به اقدام درمانی خاصی نیاز ندارد؛ ولی باید با استراحت در منزل و رعایت موازین بهداشتی، دیگران را در معرض ترشحات بالقوه آلوده کننده ی خود قرار ندهد.
2 . آیا امکان پالس اکسيمتری وجود دارد؟
در دسترس نبودن پالس اکسیمتر به معنای ضرورت ارجاع بیمار به مرکز دیگری برای ارزیابی دقیقتر نیست؛ و میتوان با ارزیابی بالینی وضعیت تنفس بیمار در مورد ضرورت ارجاع او به بیمارستان تصمیم گیری کرد.
SpO2<93% .3
دامنه ی طبیعی فشار اکسیژن خون شریاني ) ۸۰)PaO2 تا ۱۰۰ میلیمتر جیوه است. در این دامنه بیش از ٪ ۹۳ ظرفیت هموگلوبین از اکسیژن اشباع می شود. کاهش درصد اشباع به زیر ٪ ۹۳ به معنای کاهش PaO2 به کمتر از ۸۰ میلیمتر جیوه یا کاهش توانایی ریه برای انتقال اکسیژن به خون است. در این صورت باید بیمار را به بیمارستان ارجاع کنید.
4 . ارجاع به بيمارستان
بیمارستان های خاصی برای پذیرش بیماران مشکوک به COVID 19 مشخص شده اند. برای ارجاع بیمار به بیمارستان مناسب، با اورژانس 115 تماس بگیرید.
5 . آیا بيمار تنگی نفس یا کاهش سطح هوشياری دارد؟
درگیر شدن ریه در COVID 19 میتواند با نشانه های بالینی واضح همراه باشد. اگر بیمار در هنگام صحبت کردن عادی ناگزیر از قطع صحبت و نفس کشیدن باشد، از تنگی نفس رنج میبرد. تاکی پنه و دیسترس تنفسی یافته های مهمی هستند که در صورت مشاهده ی آنها در بیمار، باید او را برای مراقبت و درمان سریع به بیمارستان هایی که برای مراقبت از این بیماران آماده شده اند، اعزام کرد. افراد بالغ سالم در هر دقیقه بین 12 تا 20 بار نفس میکشند. تعداد تنفس بیش از 24 در دقیقه را باید به درگیری جدی ریه نسبت داد. کاهش سطح هوشیاری نیز از وخامت وضعیت بیمار و ضرورت ارجاع فوری او به بیمارستان حکایت دارد.
6 . آیا بيمار پيوند عضو شده، مبتلا به سرطان یا نقص ایمنی پيشرفته است؟
در بیماران مبتلا به نقص ایمنی، تب ممکن است یافته ی شایعی نباشد. افرادی که پیوند عضو شده، مبتلا به سرطان یا نقص ایمنی پیشرفته باشند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به فرم شدید بیماری قرار دارند. لذا انجام سیتی اسکن ریه برای این بیماران، حتی در نبود تب الزامي است.
7 .آيا بيمار تب دارد؟
در بیمارانی که از نوعی از نقص ایمنی رنج نمی برند، نبود تب را می توان حاکی از عدم ابتلای بیمار به COVID19 یا ابتلای او به فرم خفیف بیماری تعبیر کرد. در صورت تب دار بودن بیمار، باید او را از نظر ابتلا به یک بیماری زمینه ای مانند )بیماری قلبی عروقی علامت دار، پرفشاری خون شریانی، دیابت، BMI>40 و بیماری های تنفسی نظیر آسم و COPD (، که او را در معرض ابتلا به فرم شدید COVID19 قرار میدهد، بررسی کرد.
8 .آیا امکان CXR یا CTScan وجود دارد؟
درصورتي كه امکان تفسیر نتایج تصویربرداری توسط رادیولوژیست یا یک پزشک غیر رادیولوژیست با تجربه وجود داشته باشد.
9 .دستورالعمل رژیم درمانی دو دارویی در بیماران سرپایی به شرح زیر است:
. اسلتامیویر )کپسول ۷۵ میلی گرمی(: ۷۵ میلی گرم دو بار در روز برای ۵ روز . هیدروکسی کلروکین سولفات )قرص ۰۰ میلی گرمی( یا کلروکین فسفات )قرص ۵۰ میلیگرمی(: یک قرص دو بار در روز به مدت ۵ روز لازم به ذکر است که بیمار یا همراه او با در دست داشتن فرم درخواست دارو و کارت ملی، برای دریافت دارو باید به مراکز جامع سلامت ۱۶ یا 24 ساعته یا داروخانه های منتخب ارجاع شوند. نکات آموزشی برای بیماری که باید تحت درمان دو دارویی قرار گیرد:
. تجویز این داروها به معنی ابتلای قطعی شما به ویروس کرونا نیست.
. داروهای تجویز شده را به صورت منظم در زمانهای توصیه شده مصرف کنید.
. در صورت تداخل دارویی، پزشک معالج خود را در جریان قرار دهید.
. از مصرف خودسرانه ی داروهای دیگر به شدت پرهیز کنید.
. از توصیه ی مصرف داروها به دیگران اکیداً خود داری کنید.
. در صورت بروز علائم به مراکز درمانی مراجعه کنید.
. رعايت فاصله از افراد
. استفاده از ماسک توسط بيمار
. ضدعفونی كردن محل ها و وسايل در تماس با بيمار
. عدم استفاده از وسایل مشترک، نظیر حوله؛ برای خشک کردن دستها به جای حوله از دستمال کاغذی استفاده کنید.
. توصيه به استراحت در منزل همراه با آموزش بيمار . در صورت بروز علائم به مراکز درمانی مراجعه کنید.
. رعايت فاصله از افراد
. استفاده از ماسک توسط بيمار
. ضدعفونی كردن محل ها و وسايل در تماس با بيمار
. عدم استفاده از وسایل مشترک، نظیر حوله؛ برای خشک کردن دستها به جای حوله از دستمال کاغذی استفاده کنید.
10 . آیا بيمار بهبود یافته است؟
انتظار میرود که پس از ۵ روز از شروع علائم، تب بیمار قطع شود و سایر تظاهرات بیماری در او کاهش یابد. در غیر این صورت بیمار را تحت بررسی مجدد قرار دهید.
11 . بررسی مجدد:
در بررسی مجدد همان مسیر بررسی اولیه را باید تکرار کرد. بروز تنگی نفس، کاهش SpO2 و کاهش سطح هوشیاری مهمترین علائمی هستند که باید مورد توجه ویژه قرار گیرند؛ و در صورت مشاهده ی آنها بیمار سریعاً برای بستری در بیمارستان اعزام گردد.
منابع
www.oipf.ir/news/6277http://en.tums.ac.ir/file/download/page/1584356950-outpatient-care.pdf